Jean Christophe Boele van Hensbroek had er niet op gerekend dat de jury hem zou kiezen. Toch was hij eerder deze maand de winnaar van de nieuwe prijs Uitgever van het Jaar. ‘Ik dacht dat Joost Nijsen van Podium hem zou krijgen, als eigenwijs uitgever,’ zegt de man die zijn familienaam dankt aan een voorvader die de ‘heerlijkheid’ Hensbroek kocht.

Boele van Hensbroek geeft zowel boeken voor kinderen als non-fictie voor volwassenen uit. Hij en zijn medewerkers gaan af op hun eigen smaak, zegt hij. ‘Als een schrijver of tekenaar met iets komt wat een ander ook kan, dan zeggen wij: dit hoeven we niet. We willen graag schrijvers en illustratoren uitgeven die unieke boeken maken.’ Ze geven werk uit van Tjibbe Veldkamp en Hanna Kraan maar vooral van buitenlandse kinderboekenauteurs als Carl Hiaasen (Uil). Ook de non-fictie is voor een belangrijk deel buitenlands (Naomi Klein, Simon Blackburn), naast onder anderen Hans Achterhuis en Pieter Hilhorst. Boele van Hensbroek vindt het daarnaast belangrijk dat klassieke titels leverbaar blijven, zoals De reis van Niels Holgersson, Janosch’ O, wat mooi is Panama! en het werk van Paul Biegel. Of, als het om titels voor volwassenen gaat, het werk van C.G. Jung en het filosofisch hoofdwerk Het zijn en het niet van Jean-Paul Sartre.

Toekomst
Maar deze uitgever ziet zijn taak ruim. Hij geeft boeken uit, ja, en met liefde. Maar sinds jaar en dag initieert hij daarnaast talloze activiteiten, waarvan de Maand van de Filosofie het meest bekend is. ‘Soms denk ik: doe ik niet teveel? Mijn medewerkers mopperen wel eens: jij bent nooit op kantoor.’

Hij is van de soort die meent dat de toekomst je niet overkomt. ‘De toekomst maak je met elkaar. In de opleiding voor peuterleidster zit geen boekenmodule, bijvoorbeeld. Kunnen wij daar iets aan veranderen, denk ik dan? En dan ontwikkel ik een plan. Ik denk graag na over het boekenvak van morgen en overmorgen.’

Young adults
Het juryrapport prees Boele van Hensbroek vanwege zijn inzet voor de leesbevordering. Beste voorbeeld: de introductie in Nederland van de Young Adult-kast. ‘In ons land is “lezen en jongeren” een hoofdpijndossier. De opinie dat jongeren niet lezen is werkelijkheid geworden. Maar ik vroeg me af: klopt dit wel?’

In de Verenigde Staten zag hij in boekhandels een kast met literatuur voor mensen van ‘vijftien tot vijfendertig jaar’. ‘Daar vond men: er ís een jongerencultuur en die willen we ook in boekhandels terugzien. De kasten waren zo succesvol dat inmiddels alle filialen van de machtige boekhandelsketen Barnes & Nobles zo’n kast hebben.’

Boele van Hensbroek: ‘Als hier iemand zegt “Jongeren lezen niet meer”, dan roep ik “Wake-up!”. Maar je moet jongeren wel wat te bieden hebben en ze moeten de boeken kunnen vinden. In een Young Adult-kast staan boeken die aansluiten bij de beleefwereld van jongeren. Dat betekent niet dat het een kast met gemakkelijke titels is. Steeds meer Nederlandse boekhandels richten nu ook een speciale jongerenkast in en boekhandelsketen Selexyz heeft onlangs gezegd: we willen er een in iedere boekhandel.’

Zelf geeft hij voor die leeftijdsgroep het werk uit van onder andere de jonge Amerikaanse auteur John Green. Toen Green naar Nederland kwam en Lemniscaat een ‘Meet & Greet’ organiseerde hadden al tienduizend jonge lezers Greens weblog gelezen, vertelt de uitgever met tevredenheid.

Hoe bereik je met leesbevordering allochtone kinderen?
Boele van Hensbroek: ‘Ik heb gelezen dat allochtone meisjes in de bibliotheek meer boeken lenen dan Nederlandse meisjes. Dus dat zij niet lezen klopt niet. Wat wel waar is, is dat de kinderboekenwereld voor het overgrote deel een witte wereld is. Er zijn voor allochtone kinderen geen boeken die gaan over een werkelijkheid die aansluit bij hun leefwereld.

Wij zijn actief op zoek naar schrijftalent uit allochtone hoek. Het is een langetermijnstrategie. Op dit moment zijn er bijvoorbeeld geen Marokkaanse kinderboekenschrijvers in Nederland, onder meer omdat de Marokkaanse cultuur geen kinderboekencultuur kent, zoals wij.

In het juryrapport werd u ook geprezen omdat u het opnam tegen internetwinkel bol.com en de boekhandelsketen BGN. Is de Uitgeversprijs een Klein Duimpje prijs?
‘David en Goliath: dat is niet waar ik op uit ben. Ik heb me bepaald wel bedreigd gevoeld door de boycot van mijn uitgeverij door bol.com. Ze hebben een deel van onze boeken van hun site gehaald in een poging ons klein te krijgen. Ik ging niet akkoord met hun eis om vijf procent meer marge te geven op boeken. Waarom zou ik dat doen? De lezer die koopt bij bol.com heeft hier geen profijt van, omdat er een vaste boekenprijs is. Die extra vijf procent komt dus volledig in de zakken van de aandeelhouders van bol.com.

Toen ik met deze praktijk te maken kreeg, heb ik in het vakblad Boekblad de vraag gesteld: lieve lezers, wat moet ik doen? Er kwam een storm aan reacties: zeer veel boekhandelaren waren kritisch op bol.com. En terecht. Ik heb een hekel aan partijen die hun macht gebruiken om de kleintjes onder druk te zetten. Aan de uitgeverijen die wel zijn gezwicht voor bol.com zeg ik: wie garandeert dat zij er over een tijdje niet nog vijf procent bij willen?’

Boele van Hensbroek is positief over het morgen en overmorgen van het boekenvak. ‘Het onafhankelijke bedrijf heeft toekomst. Want het onafhankelijke bedrijf heeft eigenheid. Ik vergelijk het graag met de warme bakker. In de jaren zeventig was die op sterven na dood; iedereen kocht fabrieksbrood. Maar toen begon de warme bakker een tegenoffensief en nu is er een broodcultuur. Tot op stations kun je verse broodjes kopen.’

Maar een broodje eet je overdag; een boek kun je ’s avonds na je werk bestellen via bol.com.
‘Dat is gemakkelijk, natuurlijk. Maar als je een boek zoekt voor je neefje van zeven die van treinen houdt dan kun je het advies van de boekhandelaar goed gebruiken. Boekhandelsketens en grootschaligheid: ik geloof niet dat we dit willen, ik geloof ook niet dat ons publiek dit wil.’

Bij de CPNB (die onder andere de Boekenweek organiseert: AN) is een vacature voor directeur. Is dit met al uw leesbevorderende activiteiten niet wat voor u?
‘Alsjeblieft niet! Je hebt dan met zoveel partijen te maken en die moet je allemaal te vriend houden. Nee hoor. Ik wil uitgever zijn en blijven.’